J Educ Res Nurs. 2020; 17(2): 170-179 | DOI: 10.5222/HEAD.2020.60320

The Examination of The Graduate Studies Performed by Using The Theory And Model in The Nursing Field at Turkey: A Systematic Review

Gül Şahin¹, Cevahir İlkim Buldak², Vildan Kaya³, Gülten Güvenç⁴, Emine İyigün^4
1University of Health Sciences, Gulhane Research and Training Hospital, Ankara, Turkey.
²Yuksek İhtisas University, Faculty of Health Sciences, Ankara, Turkey.
³Suleyman Demirel Universty, Health Practice and Research Unit, Isparta, Turkey.
⁴University of Health Sciences, Gulhane Faculty of Nursing, Ankara, Turkey.

Aim: The purpose of this systematic review is the revision of graduate thesis written between the years 1995-2017 using the theory or model of nursing in Turkey and the obtained data was performed in order to examine in a systematic way.
Method: In this descriptive study, theses registered to the National Center for Theses were screened between 25 April to 15 May 2018. The screening was conducted in Turkish using the keywords "model", "theory" and “idea" in nursing. 184 theses registered in the database have been reached. 123 theses matching the inclusion criteria were included in the study. Theses that meet the inclusion criteria was investigated of year of study, sample, method, type of research.
Results: The field of nursing theory/model using the National Center for Theses result of the examination of the registered 78 theses in theory/model it was used in Turkey. 11.5% of theses are masters, 88.5% are doctoral theses, 57.7% are quasi-experimental and 26.9% are experimental research type. When sample groups of theses are examined; 60.3% were with patients and 11.5% were with healthy women. When considering the theory/model used; 14.1% used the Roy Adaptation Model, 12.8% used the Milking Improvement Model, 7.7% Health Belief Model, 6.4% used the Watson Maintenance Model, 6.4% used the Self Maintenance Missing Model, and 5.1% used the Neuman Systems Model.
Conclusion: The use of theories and models in nursing is important to improve the quality of nursing care. In our country, the most widely used theory/model is Roy Adaptation Model between 1995-2017 years. Although the use of theory/model is widespread between 2008 and 2012, its use today is limited. It is suggested that the support and dissemination of theory/model based nursing researches should be more widely used because of positive contribution of nursing care.

Keywords: Theory, Nursing, Models, Nursing Research, Postgraduate

---

Türkiye’de Hemşirelikte Model Kullanılarak Yapılan Lisansüstü Çalışmaların İncelenmesi: Sistematik Derleme

Gül Şahin¹, Cevahir İlkim Buldak², Vildan Kaya³, Gülten Güvenç⁴, Emine İyigün^4
1Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara, Türkiye.
²Yüksek İhtisas Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ankara, Türkiye.
³Süleyman Demirel Üniversitesi, Sağlık Uygulama ve Araştırma Birimi, Isparta, Türkiye.
⁴Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Hemşirelik Fakültesi, Ankara, Türkiye.

Amaç: Bu sistematik derleme, Türkiye’de hemşirelik alanında kuram/model kullanılarak 1995-2017 yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin gözden geçirilmesi ve elde edilen verilerin sistematik biçimde incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı olarak planlanan bu araştırmada, Ulusal Tez Merkezine kayıtlı tezler, 25 Nisan-15 Mayıs 2018 tarihleri arasında taranmıştır. Tarama, Türkçe dilinde, hemşirelik konusunda ‟model’’ ‟kuram’’ ‟teori” anahtar kelimeleri kullanılarak yapılmıştır. Veri tabanına kayıtlı 184 teze ulaşılmıştır. Dahil edilme kriterlerine uyan 123 tez çalışmaya dahil edilmiş olup, kuram/model, çalışma yılı, örneklem, yöntem, araştırma türü yönünden incelenmiştir.
Bulgular: Türkiye’de hemşirelik alanında kuram/model kullanılarak yapılan, Ulusal Tez Merkezine kayıtlı tezlerin incelenmesi sonucu 78 tezde kuram/model kullanıldığı saptanmıştır. Tezlerin %11.5’i yüksek lisans, %88.5’i doktora tezidir, %57.7’si yarı deneysel, %26.9’u deneysel araştırma tipindedir. Tezlerin örneklem gruplarına bakıldığında; %60.3’ü hastalarla, %11.5’i sağlıklı kadınlarla yapılmıştır. Kullanılan kuram/modele bakıldığında ise; %14.1’i Roy Adaptasyon Modelini, %12.8’i Sağlığı Geliştirme Modelini, %7.7’si Sağlık İnanç Modelini, %6.4’ü Watson Bakım Modelini, %6.4’ü Öz Bakım Eksikliği Modelini, %5.1’si Neuman Sistemler Modelini kullanmıştır.
Sonuç: Hemşirelikte kuram ve modellerin kullanılması, hemşirelik bakımının kalitesini yükseltmede önemlidir. Ülkemizde 1995-2017 yılları arasından en sık kullanılan model, Roy Adaptasyon Modeli’dir. Kuram/model kullanımı 2008-2012 yılları arasında yaygınlaşmasına rağmen, günümüzde kullanımı sınırlıdır. Kuram/modelin bakıma olumlu katkısı nedeniyle, kullanımının yaygınlaştırılması ve desteklenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Kuram, Hemşirelik, Modeller, Hemşirelik Araştırması, Lisanüstü

---

CITE